Domeinnaamfraude en domain squatting: waar ligt de grens en hoe bewaak je die?

Domeinnamen zijn een soort digitaal vastgoed: hoe beter je domeinnaam, des te beter jouw locatie op het internet. Een goede domeinnaam kan dan ook veel geld waard zijn. De belangrijke rol die domeinnamen vervullen maakt ze echter ook interessant voor fraudeurs en handelaren die de grenzen van de wet en het fatsoen opzoeken. In dit artikel leggen we je uit hoe jij daar als ondernemer mee om kunt gaan.

(Deze bijdrage komt van PVO Brabant-Zeeland, auteur Nick van Tiggelen, PVO Amsterdam-Amstelland plaatst deze bijdrage in het kader van kennisdeling over #SamenVeiligOndernemen)

De waarde van een domeinnaam

Dankzij een goede domeinnaam weten je beoogde klanten jouw bedrijf snel te vinden op het internet. Je kunt dit vergelijken met de locatie van een winkelpand. Waar bakkerij.nl op een A-locatie met veel doorstroom en goede faciliteiten zit, zit bakkerijdejongbreda.nl ergens achterin een hoekje van een verlaten winkelcentrum. De juiste domeinnaam kan dan ook veel verschil maken voor het succes van jouw bedrijf.

Begeerlijke domeinnamen zijn daarom veel geld waard. Zo ging relatiegeschenk.nl voor €72.000 over de toonbank en bleek schoenen.nl zelfs €120.000 waard. Als je een online winkel wilt beginnen, zijn deze domeinnamen op zichzelf al bijna een garantie voor succes. De recordhouder onder .nl-domeinen is echter vakantie.nl, met een waarde van €2,5 miljoen.

Domain Squatting

Sommige domeinnamen zijn alleen waardevol voor jou. Denk daarbij aan een domeinnaam als bakkerijdejong.nl. Dat domein gaat nooit tienduizenden euro’s waard worden, maar als eigenaar van Bakkerij De Jong is het je wel fijn om deze domeinnaam tot je beschikking te hebben. Dit is waar domain squatting in het spel komt. Handelaren registreren een voor jou relevante domeinnaam, met als enige doel om deze met winst aan jou door te verkopen. Hiervoor houden ze bijvoorbeeld nieuwe inschrijvingen bij de Kamer van Koophandel in de gaten.

Dit is niet strafbaar. We gaan dus ook niet naar deze handelaren verwijzen met termen als “fraudeurs” of “oplichters”. Dat betekent echter niet dat jij als ondernemer moet accepteren dat iemand je op deze manier een poot uit probeert te draaien. Het is namelijk goed mogelijk om deze handelaren een halt toe te roepen. Later in dit artikel leggen we uit hoe je dat doet.

Domeinnaamfraude

Met domeinnaamfraude maken fraudeurs in feite misbruik van de angst voor domain squatting, terwijl de slachtoffers vaak niet eens weten wat domain squatting is. Als slachtoffer krijg je een mailtje of telefoontje van iemand die beweert dat een ander op het punt staat om een voor jou belangrijke domeinnaam te registreren.

De dader wil jou helpen om deze domeinnaam veilig te stellen, maar rekent daarvoor een prijs die in geen verhouding staat tot de daadwerkelijke kosten. Domeinnaamfraude is in veel gevallen wél een strafbaar feit, omdat slachtoffers onder valse voorwendselen onder druk worden gezet om akkoord te gaan met een erg ongunstig voorstel. Werk hier daarom niet aan mee en maak altijd een melding bij de politie.

SIDN als scheidsrechter

In Nederland treedt de Stichting Internet Domeinregistratie Nederland (SIDN) op als bewaker en scheidsrechter voor alle domeinnamen die eindigen op .nl. Denk je dat iemand met het gebruik van een domeinnaam inbreuk maakt op jouw merk- of handelsnaam, dan kun je terugvallen op de geschillenregeling van SIDN. Let wel op: voor deze procedure betaal je €1.500, zelfs als je wint. Als je zeker bent van je gelijk, is een gang naar de rechter daarom vaak gunstiger. In dat geval betaalt de verliezende partij vaak ook jouw kosten.

De regels en wetten rondom het gebruik van domeinnamen zijn echter niet eenvoudig. Om de SIDN of de rechter zover te krijgen dat ze een domeinnaam aan jou toekennen moet er sprake zijn van gebruik ter kwader trouw of een concrete inbreuk op jouw merk of handelsnaam. In de volgende paragrafen leggen we uit waar die grens ligt.

Ter kwader trouw

De SIDN onderscheidt vier situaties waarin het gebruik van een domeinnaam op voorhand onrechtmatig is. Als je met één van deze vier situaties wordt geconfronteerd, moet je daar altijd werk van maken.

De domeinnaam is geregistreerd met als enig doel om deze met winst te verkopen aan iemand die deze nodig heeft. Dit geldt voor merknamen en handelsnamen, maar niet voor brede termen. Een domein als bakkerij.nl mag worden opgekocht en met winst worden doorverkocht, een domein als bakkerijdejong.nl niet.
De domeinnaam is geregistreerd om te voorkomen dat een ander hem gebruikt. Dit is bijvoorbeeld het geval als bakkerijdejong.nl wordt geregistreerd om bakker De Jong een hak te zetten, zonder dat daarbij sprake is van winstoogmerk.
De domeinnaam is geregistreerd om bedrijfsactiviteiten te verstoren. Dit is bijvoorbeeld het geval als een concurrerende bakker bakkerijdejong.nl registreert en daar valselijk vermeld dat de bakker op maandag gesloten is, waardoor klanten op maandag wegblijven.
De domeinnaam is geregisseerd om te verdienen aan verwarring. Dit is bijvoorbeeld het geval als je een nieuwssite begint onder het domein vokskrant.nl.

Ter goeder trouw

Het kan natuurlijk ook gebeuren dat iemand een domeinnaam die jij graag zou hebben ter goeder trouw gebruikt. Dit kan toeval zijn: Ajax is een voetbalclub, een schoonmaakmiddel en een merk van brandblussers. Het PVO is het Platform Veilig Ondernemen, maar ook salonboot Prins van Oranje. In deze gevallen geldt: wie het eerst komt, het eerst maalt. Als je het domein perse wilt hebben, zul je in de buidel moeten tasten.

Het kan ook een kwestie zijn van goede voorbereiding: mensen die correct voorspellen dat een domeinnaam binnenkort veel waard wordt. Een bekend voorbeeld daarvan is Adelbert, die al in februari 2020 het domein coronacheck.nl registreerde en dit vervolgens doorverkocht aan de overheid. Er worden jaarlijks duizenden domeinnamen geregistreerd door mensen die er letterlijk geld op inzetten dat deze domeinen in waarde gaan stijgen. Zolang dit geen inbreuk maakt op handelsnamen of merkrechten, is dit een bonafide verdienmodel.

Tesla als voorbeeld

De verkoop van de domeinnaam tesla.com is een voorbeeld waarin al het bovenstaande samenkomt. Tesla is natuurlijk een beschermde merk- en handelsnaam. Dat betekent echter niet dat het bedrijf daarmee automatisch recht heeft op de domeinnaam tesla.com. Deze domeinnaam werd namelijk al geregistreerd lang voordat Tesla een bedrijf was. Bovendien is Tesla ook de eigennaam van een historisch figuur. Iemand kan het domein tesla.com dan ook ter goeder trouw exploiteren zonder inbreuk te maken op de handelsnaam of merkrechten van het bedrijf Tesla. Denk bijvoorbeeld aan een informatieve pagina over het werk van Nicola Tesla. Het domein werd in dit geval dan ook niet ter kwader trouw gebruikt. Uiteindelijk betaalde Tesla daarom 11 miljoen dollar voor de domeinnaam.

Een voorbeeld voor MKB’ers

Jij bent natuurlijk geen Elon Musk en je gaat waarschijnlijk geen 11 miljoen betalen voor een domeinnaam. De volgende voorbeelden komen daarom wat dichter bij huis. Stel, je schrijft op 13 maart 2023 Bakkerij De Jong Breda in bij de Kamer van Koophandel.

Je krijgt bericht van iemand die jou de domeinnaam bakkerijdejong.nl wil verkopen. Je ziet dat deze domeinnaam op 14 maart is vastgelegd. Dit is domain squatting. Dit is een privaatrechtelijke aangelegenheid. Je neemt daarom contact op met SIDN of een jurist.
Je krijgt bericht van iemand die je waarschuwt dat het domein bakkerijdejong.nl op het punt staat om gekaapt te worden. Hij wil je helpen om het domein veilig te stellen en rekent daarvoor €399. Dit is domeinnaamfraude. Hiervan doe je aangifte bij de politie.
Je krijgt bericht van iemand die jou de domeinnaam dejongbreda.nl wil verkopen. Het blijkt te gaan om Slagerij De Jong uit Breda, die deze domeinnaam al in 2012 vastgelegde maar er in de praktijk niets mee doet. Dit is een bonafide aanbod.
Je krijgt bericht van iemand die jou het domein bakkerij.nl wil verkopen voor €10.000. Dit blijkt een gehaaide handelaar die verder niets met bakken, De Jong of Breda te maken heeft. Hij maakt echter geen inbreuk op merkrechten of handelsnamen. Ook dit is dus een bonafide aanbod.

Een domeinnaam veilig (ver)kopen

Een domeinnaam is geen voorwerp zoals een auto of een koelkast, maar een recht dat je hebt ten opzichte van SIDN. Dit recht is echter wel overdraagbaar. Gebruikt of beheert iemand een domeinnaam die jij wilt hebben ter goeder trouw, dan zul je de rechten daartoe over moeten kopen. Het is belangrijk dat je dit zorgvuldig doet, helemaal als het om grote bedragen gaat. Op deze pagina van SIDN lees je precies hoe je dat aanpakt.

Ons advies: registreer veel en doe het snel

We eindigen met een advies dat misschien in lijkt te gaan tegen wat we hierboven beschrijven: registreer alle voor jou relevante domeinnamen! Doe dit snel en werp een breed net. De weg via SIDN die we hierboven beschrijven werkt goed als het al te laat is, maar eigenlijk wil je dit voorblijven.

Waarom dit advies? Het is een heel simpel sommetje. Een geschillenprocedure bij SIDN kost €1.500. Voor dat bedrag kun je meer dan honderd domeinnamen registreren. Zelfs bij de meeste overduidelijke gevallen van onrechtmatig gebruik is voorkomen daarom beter dan genezen. Als je eenmaal slachtoffer bent van domain squatting, is €1.500 betalen voor een geschillenprocedure immers niet aantrekkelijker dan €1.000 betalen voor je gekaapte domeinnaam.