Burgerarrest

Wat kan en mag je als burger en ondernemer doen wanneer je iemand op heterdaad betrapt ? De Nederlandse wetgeving biedt volgens artikel 53 en 73 uit het Wetboek van Strafvordering iedereen in Nederland het recht om onder bepaalde omstandigheden een persoon aan te houden.

Dat wordt ook wel Burgerarrest genoemd: het aanhouden van de verdachte van een strafbaar feit door een gewone burger (en niet door een politieagent of een andere wetshandhaver als onderdeel van zijn of haar taken). ‘ Burgers die een persoon die een misdaad of een overtreding begaat op heterdaad betrappen, mogen die persoon aanhouden zonder daarbij onnodig geweld of wapens te gebruiken. Wanneer niet aan die voorwaarde van ‘geweldloosheid’ is voldaan, dan maken zij zich schuldig aan eigenrichting, wat wel strafbaar is.

Strafbaar feit

De aangehoudene moet wel ‘onverwijld’ worden overgedragen worden aan een opsporingsambtenaar. Iedere burger mag een andere persoon aanhouden, wanneer hij constateert dat hij/zij een strafbaar feit pleegt. Strafbare feiten zijn zowel overtredingen als misdrijven.

De verdachte mag bij de aanhouding worden beetgepakt en in bedwang worden gehouden. Wanneer de verdachte zich verzet, dan is aanhouding op grond van mishandeling tegelijkertijd mogelijk. Daarnaast mag dwang worden uitgeoefend, bijvoorbeeld door de verdachte tegen de grond te houden in is zelfs tijdelijk opsluiten  mogelijk, indien de komst van de opsporingsambtenaren moet worden afgewacht. Bij Burgerarrest moet voorzichtig worden omgesprongen, het moet proportioneel zijn, want anders loop je als burger de kans dat je je schuldig maakt aan wederrechtelijke vrijheidsberoving De burger mag voorwerpen in beslag nemen die bij een misdrijf zijn gebruikt, maar ze moeten wel worden overgedragen aan de politie.

Geweldsmonopolie

Het geweldsmonopolie ligt in Nederland bij de politie of de Koninklijke Marechaussee. Onnodig geweld mag niet worden uitgevoerd. Gebruik van wapens is niet toegestaan. Degene die tot een Burgerarrest overgaat, mag zich wel verdedigen wanneer de verdachte geweld gebruikt. De verdediging moet in verhouding zijn met het geweld dat de verdachte toepast. Politie en officieren van justitie betrachten in de praktijk in dit soort zaken een zekere coulance richting burgers die het initiatief hebben genomen tot een aanhouding. Het is begrijpelijk dat bij een schermutseling of een enerverende achtervolging degene die de aanhouding verricht meer fysieke dwang gebruikt dan in normale omstandigheden. Het mag echter niet zo zijn dat een verdachte die geboeid is wordt geschopt of geslagen. De fysieke dwang moet ophouden zodra een verdachte zich overgeeft of weerloos is.

Kortom, wat mag je doen wanneer je iemand op heterdaad betrapt ? Platform Veilig Ondernemen Amsterdam-Amstelland heeft een flyer gemaakt.